(Đường dẫn đến khung thành) - Có một số tranh cãi về tác giả của sơ đồ 4-2-3-1, sơ đồ đã trở nên hết sức phổ biến ở châu Âu thời gian gần đây. Sơ đồ này có thể đã xuất hiện vào giữa thập niên 90 của thế kỷ trước cùng với đội hình của Manchester United năm 1994, song giả thiết rằng khởi nguồn của sơ đồ này là từ Arsenal của Arsene Wenger hoặc Real Madrid của John Toshack cũng có cái lý của nó.
Khó khăn của việc xác định cơ sở ban đầu của 4-2-3-1 nằm ở chỗ, nó quá giống với biến thể 4-4-2 mà 3 đội bóng trên sử dụng, với 2 tiền vệ trung tâm thu hồi bóng, 2 cầu thủ chạy cánh nhô cao và một tiền đạo lùi hoạt động rộng. Và 4-2-3-1 hiện đại đã thay đổi từng chút, từng chút một trước khi được tách ra hoàn toàn như là một sơ đồ chiến thuật độc lập với 4-4-2 kiển như đội hình của Rafael Benitez: Sự hồi sinh của sơ đồ chiến thuật 4 tầng với 3 tiền vệ nhô cao rõ ràng đá ngay sau lưng tiền đạo duy nhất.
Bản chất của những khác biệt giữa biến thể 4-2-3-1 với 4-4-2 nằm ở vị trí tiền đạo lùi (hay tiền vệ tấn công trung tâm): Trong khi 3 đội bóng chơi 4-4-2 nêu trên sử dụng các tiền đạo lần lượt là Eric Cantona, Dennis Bergkamp và Raul, thì Benitez lại tin tưởng vào một tiền vệ tấn công, cầu thủ thấp bé có biệt danh "Maradona mới" của bóng đá hiện đại, Pablo Aimar. Và vì thế, Valencia đã chơi với 5 tiền vệ.
Đội hình đăng quang La Liga mùa giải 2001-2002, nói thẳng ra, là đội hình vô địch có lối chơi tẻ nhạt nhất trong suốt thập kỷ qua ở Tây Ban Nha. Thành tích 51 bàn/38 trận đấu có thể là thành tích nực cười với một nhà vô địch (4 đội còn lại trong top 5 mùa đó đều ghi nhiều hơn 63 bàn), nhưng đó cũng là minh chứng cho một thực tế, rằng đội hình Valencia đã được tổ chức quá tốt: Bậc thầy trong những chiến thắng sít sao 1-0.
Vấn đề quan trọng trong chiến thuật của Valencia là việc sở hữu đến 3 tiền vệ trung tâm trong khi 19 đội bóng còn lại ở La Liga chỉ dùng 2 người. Valencia hiếm khi mất bóng, và một khi mất bóng thì họ sẽ nhanh chóng thiết lập hàng rào 9 người án ngữ trước khung thành.
Với chiến thuật trên, tiền đạo có thể không được hỗ trợ tốt, nhưng Mista, tiền đạo được Benitez mang về từ đội trẻ Real Madrid, đã có một mùa giải xuất sắc vượt xa những gì được trông đợi.
Ruben Baraja và David Albelda được đánh giá là cặp tiền vệ trung tâm thi đấu ăn ý nhất thập kỷ: Cả 2 đều có khả năng chọn vị trí tuyệt vời cũng như tung ra những đường chuyền thông minh cho đồng đội. Baraja đôi khi cũng được yêu cầu dâng cao hỗ trợ tấn công và dứt điểm khi cần, nhưng thường thì Valencia chỉ tấn công với 4 người.
Đội hình này cũng đã vô địch La Liga lần thứ 2, đồng thời cũng đoạt luôn UEFA Cup, vào mùa giải 2003-2004 với rất ít sự thay đổi về mặt nhân sự. Mùa giải đó, Valencia đã chứng minh cho thế giới rằng, 4-2-3-1 không đơn thuần là một sơ đồ phòng ngự khi Benitez quyết định đẩy cao đội hình: Họ chỉ để lọt lưới bằng đúng số bàn thua trong mùa 2001-2002 (27 bàn), những lại ghi nhiều hơn trước 20 bàn, chỉ thua 1 bàn so với đội bóng tấn công hiệu quả nhất La Liga mùa đó là Real Madrid. Mista tiến bộ rõ rệt trong khi Vicente ngày một hoàn thiện hơn kỹ năng dứt điểm. Valencia, không còn nghi ngờ gì nữa, chính là đội bóng hùng mạnh nhất Tây Ban Nha thời gian đó.
Ở UEFA Cup, thành tích không mấy ngoạn mục (so với ở La Liga) của Valencia kết thúc bằng chiến thắng tẻ nhạt 2-0 trước Marseille trong trận chung kết: Fabien Barthez phạm lỗi với Mista trong vòng cấm, Vicente ghi bàn trên chấm Penalty, rồi Mista ấn định tỷ số 2-0, chấm dứt mọi hi vọng của Marseille, và chấm dứt cả thời gian làm HLV Valencia của Benitez.
Trúc Phong
Nguồn: zonalmarking
